Амьд амьтан болгонд өөрийн гэсэн мөчлөг, хэмнэлтэй биологийн цаг байдаг. Хүн гадаад ертөнцийн цагаас гадна өөрийн биологийн цагийн хэмнэл, мөчлөгийг эвдэлгүйгээр дагаж чаддаг байсан бол эмнэлгийн босго элээж цаг, мөнгөө үрэх хэрэг цөөн гарах байсан нь гарцаагүй. Иймээс хүн бүр биологийн цагийн тухай бага ч гэсэн ойлголттой явж байхад илүүдэх зүйл ер үгүй.
УНТЭ-ийн Мэдрэлийн тасгийн мэдрэлийн эмч Ц.Түмэндэмбэрэл Биологийн цагийн талаар нэлээн өргөн ойлголт өгөх мэдээллийг хэвлэлээр дамжуулан олон нийттэй хуваалцсан байна. Тэрбээр “Хүний бие махбод нь гадаад орчинд зохицон амьдрахын тулд амьтан бүхэн өөрийн дотоод цагтай байдаг.
Энэхүү цагийг биологийн цаг гэж нэрлэдэг. Өөрөөр хэлбэл 24 цагийн гэрлийн температурт зохицон амьдрахын тулд бие өөрийн дотоод зохицуулга, нарийн цагийн хуваарийн дагуу ажилладаг үйл явцыг биологийн цаг гэнэ. Биологийн цаг нь 24 цагийн хугацаанд хүнийг хэзээ хоол идэх, унтах, ажиллах гэх зэрэг үйл ажиллагааг хэлж өгч зохицуулдаг. Энэхүү цаг нь биологийн мөчлөгөөр зохицуулагдаж байдаг.
Гэрлийн температураас хамаарч хүний бие махбодыг гадна орчинд дасан зохицуулахаар тархинд булчирхай ажиллаж байдаг. Мэдээж хүн тогтсон цагт унтаж, амарч чадвал аливаа өвчнөөр өвчлөх нь бага байж чадна. Хүний биологийн цагийг хямраадаг гадаад, дотоод хүчин зүйлс байдаг.
Гадаад хүчин зүйлсэд ээлжийн ажил, аяллаар явах, цагийн зөрүүнд орох зэрэг орно.Тухайлбал ээлжийн ажилтай хүний хувьд өрөөний гэрэл нь зохиомлоор гэрэлтүүлэг үүсгэсэнтэй холбоотойгоор хүний бие биологийн цаг маш их хямарч өвчинд өртөмтгий болдог.
Иймд ээлжийн ажилтай хүн хамгийн наад зах нь нойргүй болно, дотоод шүүрлийн булчирхайнууд хямарснаас үүдэж бүх л биеийн эмгэгтэй болох, цаашлаад нас богиносдог. Цагийн зөрүүнд орсноос хүн маш их хямрах мэдрэмжийг авна цаашлаад өвчин үүсэх шалтгаан болно. Дотоод хүчин зүйлд мэдрэл сэтгэцийн эмгэг, булчирхайн эмгэгүүд орно.
Эдгээр нь гормоны хямрал болно, нас богиносох шалтгаан болно.Гадаад орчинтой зохицохын тулд хүний биеийн нарийн цагийн хуваарийн дагуу явдаг. Хүн энэ хуваарийн дагуу ажиллаж амьдарч чадаагүйгээс болж бодисын солилцоо удааширч биологийн нас нь өөрийн наснаас хэт зөрүүтэй болдог.
Монгол хүн жилийн дөрвөн улиралтай, цаг агаарын хүнд нөхцөлд амьдардаг. Нэгдүгээрт цаг агаарын байдалтай холбоотой, хоёрдугаарт биологийн цагаа мэддэггүйтэй холбоотойгоор дундаж наслалт бага байх боломжтой. 05 цаг: Бөөр амарч, булчингууд суларч, бодисын солилцоо зогсон бие организм бүрэн амралтын байдалд байна.
Зүүдний хэд хэдэн үе солигдож бие организм сэрэхэд бэлэн байна. Өглөө эрт босох шаардлагатай бол санаа зоволтгүй сэрүүлгээ тавьж болно. 6 цагаас илүү 5 цагт босоход бие илүү сэргэг байдаг. 06 цаг: Дотоод сэрүүлэг ажилд орж эхэлнэ.
Хүний тархи толгой амарч байсан ч бие сэрэхэд бэлтгэдэг. 07 цаг: Дархлаажуулалтын цаг. Бага зэргийн халуун хүйтэн хоршсон шүршүүрт орж биеийн эсэргүүцлээ сайжруулахад нэн тохиромжтой. Энэ үед эм тариаг бие хамгийн хурдан хүлээж авдаг цаг. 08 цаг: Хоол боловсруулалтын үе. Элэг, ходоод зэрэг эрхтнүүд цэвэрлэгээ хийж эхэлнэ.
Хоногийн турш цугларсан муу бодисыг цэвэрлэнэ. Энэ үед цайгаа уудаг хүн спиртийн төрлийн ундаа болон хүнд тослог хоол идэж болохгүй гэдгийг анхаараарай. Учир нь элэгний ачаалал хэт ихэддэг байна. 09 цаг: Зүрх бүрэн хүчээрээ ажиллана.
Бие организм өвдөлтийг бага мэдэрнэ. Шүдний өвчнөө эмчлүүлэхэд тохиромжтой. 10 цаг: Энэ үед хүний бие организмын ажил хийх чадвар оргилдоо хүрнэ. Энэ цагт ер бусын хэцүү асуудлаа шийдвэрлэхэд боломжийн шийдлүүд тархи толгойд орж ирнэ. Харин амралтын өдрүүд таарсан бол спортоор хичээллэхэд илүү тохиромжтой.
11 цаг: Биологийн компьютер буюу тархи нь хүнд хэцүү асуудлыг бүгдийг шийдэхэд бэлэн байдалд байсаар л байна. Зүрх үйл ажиллагаагаа эрчимжүүлэн ямар ч ажлыг хийж чадах хэмжээнд очно. Ялангуяа фитнесс клубт очдог хүмүүс хүнд ачааллыг авч чадна.
12 цаг: Хүний бие организм дотоод хүчээ дээд цэгтээ төвлөрүүлэн юу ч хийхэд бэлэн байна. Энэ сайхан цагийг утсаар ярьж, тамхи татан эсвэл хоол идэж өнгөрүүлэх нь туйлын буруу гэдгийг анхаараарай. Энэ бүхнийг нэг цагаар хойшлуулсан нь хавьгүй дээр аж. 13 цаг: Амрах цаг. Дотоод эрч хүч буурч эхэлнэ. Хүний тархи толгойд хэрэгтэй бодисуудын хангамж багасна.
Хоолонд орж эрч хүчээ нэмж авах цаг болсон байна. Ялангуяа эрэгтэй хүнд энэ цаг хойш нь тавьж болохгүй цаг юм. 14 цаг: Ямарваа нэг зүйлд хариу үйлдэл хийхэд хүний тархины үйл ажиллагаа болон тамир тэнхээ доод түвшиндээ хүрсэн байх үе. Учир нь энэ үед хоол идсэний дараа цус толгойноос доошилж ходоод руу орсон байдаг. Тиймээс ажлаа хийж эхлэхээсээ өмнө биеэ сул тавих хэрэгтэй.
30 орчим минут унтахад хангалттай сэргэлт авна.15 цаг: Тархи толгой илт сэргэсэн байна. Дотоод мэдрэмж сайжирсан байна. Ажил хэргийн уулзалт хийхэд хамгийн таатай үе. 16 цаг: Бие организм болон тархи толгойн уналтын үе. Гэвч удаан хугацааных биш. Энэ үед кофе уун бага зэрэг амрах хэрэгтэй.
17 цаг: Хүний энерги сэдэрдэг үе. Ажлын бүтээмж өндөрсөн аливаа ажлыг хурдтай хийнэ. Спортоор хичээллэхэд тохиромжтой. 18 цаг: Хүний тархины үйл ажиллагаа аажмаар буурч эхэлнэ. Бие организмдаа анхаарал тавь. Тархиа амраах хэрэгтэй болжээ.
19 цаг: Харшил хөдлөн, толгой өвдөж, даралт ихэснэ. Уур уцаартай болохын дээр ялихгүй зүйлээс болж хэрүүл үүсгэх нөхцөл бүрдэж ирдэг тул ганцаараа байвал хавьгүй дээр. 20 цаг: Эрч хүч доод хэмжээнд очсон байна. Гэвч удалгүй анхаарал төвлөрөн хөдөлгөөн хурдасч эхэлнэ. Энэ үед тогтворгүй муу жолооч ч жолоо сайн барьдаг болно.
21 цаг: Олж авсан мэдээллээ батжуулах, аливаа зүйлийг цээжилж тогтоох үйлд хамгийн тохиромжтой үе. Унтахын өмнөхөн тархи толгойны үйл ажиллагаа хамгийн их сайжирдаг. Энэ үед ямар ч мэдээллийг тэр хэмжээгээр нь багтаах чадвартай болсон байна.
22 цаг: Хүний биеийн цусанд энгийн үед 5-8 мянга байдаг цагаан биетүүд нь энэ үед 12 мянга орчим болдог. Энэ нь бие организмын хамгаалалтын үйл ажиллагаа ихэсч буйн дохио гэнэ. Хүний биеийн халуун буурч унтахад бэлэн болсон байна. 23 цаг: Унтахаасаа өмнө орондоо сайн сайхан зүйлийн тухай бод. Хүний бие организм суларсан ч гэсэн эс болгонд сэргэх үйл ажиллагаа явагдаж байдаг гэдгийг анхаараарай.
24 цаг: Энэ үед нойрсож байгаа хүний тархи ажиллан зүүд зүүдэлнэ. Өдрийн туршид хүлээж авсан мэдээллүүддээ хуваарилалт хийж байх үе. 01 цаг: Энэ үед хүний нойр мэдрэмтгий цочмог болсон байна. Өвчинг мэдрэх мэдрэмж өндөр байна. Гэмтэж бэртээсэн хөл, өвчтэй шүд яг одоо л өвддөг цаг нь. Тиймээс тухай бүрт нь өвчнөө эмчилж байх хэрэгтэй.
02 цаг: Бараг бүх эрхтнүүд амарч байна. Харин элэг ажилласаар л байгаа. Тиймээс хэрвээ та энэ үед сэрүүн байвал ямар нэг шингэх зүйл огт уух хэрэггүй. 03 цаг: Хүний физиологийн уналтын үе. Артерийн даралт хамгийн доод хэмжээндээ хүрч, зүрхний цохилт болон амьсгаа үл мэдэгдэх төдий байдаг.
04 цаг: Энэ үед хүний тархи хамгийн бага хэмжээний цусаар хангагдаж байдаг. Сэрэхэд бэлэн биш байна. Гэвч их соргог болсон байна. Бага боловч авиаг тархи хүлээн авбал дорхноо сэрдэг. Та өөрийн биологийн цагийг тодорхойлохын тулд хоёр долоо хоног орчим өдрийн тэмдэглэл хөтөлж,
өдрийн турш ажиллах чадвар, ой тогтоол, эрч хүч, дур хүсэл г.м. зүйлс хэрхэн өөрчлөгдөж, ихэсч багасч байгааг тэмдэглэн авах хэрэгтэй. Ийнхүү өөрийн био цагийг мэдэж авснаар элдэв стресс, хямрал, өвчин эмгэгээс сэргийлнэ.
